Huisartsenpraktijk
Begrijpelijke zorg in een wereld vol vragen
Als huisarts, praktijkondersteuner of doktersassistent ben je vaak het eerste aanspreekpunt voor de patiënt. Juist daar kun je het verschil maken. Maar wat als iemand de uitleg niet begrijpt, ja zegt uit beleefdheid of telkens terugkomt zonder concreet (medisch) probleem? Mensen met een licht verstandelijke beperking blijven soms onzichtbaar, maar zijn er wél.
Zo ervaart iemand met een LVB het consult bij de huisarts
Praktijkvoorbeelden
Deze voorbeelden zijn gebaseerd op echte situaties uit de praktijk. Ze laten zien hoe snel misverstanden kunnen ontstaan, maar ook hoe kleine aanpassingen een groot verschil maken. Herken je ze uit jouw werk?
Mevrouw Jacobsen - door begrijpelijk advies grip op diabetes
Mevrouw Jacobsen (72) is al jaren bekend met diabetes. De laatste tijd gaat het niet meer zo goed met mevrouw en komt ze met meer regelmaat bij de huisarts.
Meneer Jansen - met eenvoudige tips gezonder leven
Meneer Jansen (54) komt regelmatig bij zijn huisarts met klachten als vermoeidheid, kortademigheid en pijnlijke gewrichten. Meneer heeft een licht verstandelijke beperking (LVB) en ernstig overgewicht. Meneer heeft moeite om adviezen te begrijpen en zelfstandig toe te passen. Zijn huisarts merkt dat leefstijlverandering nodig is, maar de standaard aanpak slaat niet aan.
Guido wordt ingestuurd met een vermoeden van appendicitis
De huisarts stuurt hem om 10 uur in met het vermoeden van appendicitis. Guido meldt zich de volgende dag bij het ziekenhuis.
Zonder pilot geen korte lijnen
“Wanneer de pilot stopt zijn er geen korte lijntjes meer en is overleg moeilijker en/of een patiënt over te dragen.”
Meerwaarde wordt steeds voelbaarder
“Ja we willen het graag zo door laten lopen. Aangezien we nog niet zo lang bezig zijn, vermoeden we dat er alleen maar meer gebruik van gemaakt gaat worden nu het inzichtelijker is wat het ons kan bieden.”
Tijdswinst voor mijn praktijk
“Graag doorgaan met dit project in de huisartsenpraktijk. Patiënten krijgen wat ze nodig hebben, sneller ondersteuning geregeld, minder uitzoekwerk voor de POH’er, levert de POH’er meer tijd op voor andere patiënten/zaken.”
Continuïteit is cruciaal
“We hopen dat het project niet stopt; hopelijk kan het doorgezet worden. Essentieel dat de consulent de patiënten ziet, maar ook contact heeft met de medewerkers van de praktijk, elkaar zien en spreken.”
LVB-training verbindt en verrijkt
“Training LVB is recentelijk geweest in de praktijk. Dit was leuk om met de gehele praktijk te kunnen doen en inzicht gevend.”
Houvast voor kwetsbare patiënten
“Veel patiënten (ouderen, kwetsbare mensen, LVB) hebben het nodig om ‘aan de hand’ meegenomen te worden, dit kan de consulent bieden.”
Bewustwording
“Door de Virtual Reality beleving van MEE begrijp ik patiënten met een licht verstandelijke beperking beter.”
De kracht van Virtual Reality workshop van de MEE academie
“Er is meer oog voor passende bejegening bij een patiënt die niet meteen door heeft wat er wordt gezegd. Mede door de VR beleving.”
Van belstorm naar controle
“Een mevrouw die ik helemaal in het begin heb gezien voor haar moeder. Zij is niet meer terug gekomen. Ze komt alleen nog maar voor haar astma en dan komt zij netjes voor controle. Eerder belde zij wel 6 tot 8 keer per week.”
Ondersteuning voorkomt herhaalbezoek
“In sommige situaties komen patiënten minder terug naar de praktijk omdat er hulp is opgestart door de consulent, of patiënten bekend zijn waar ze kunnen zijn. Patiënten krijgen de ondersteuning die nodig is. Hiermee is er voor de patiënt geen reden (meer) om terug te komen bij de HA/POH’er.”
Meneer Jansen - met eenvoudige tips gezonder leven
Meneer Jansen (54) komt regelmatig bij zijn huisarts met klachten als vermoeidheid, kortademigheid en pijnlijke gewrichten. Meneer heeft een licht verstandelijke beperking (LVB) en ernstig overgewicht. Meneer heeft moeite om adviezen te begrijpen en zelfstandig toe te passen. Zijn huisarts merkt dat leefstijlverandering nodig is, maar de standaard aanpak slaat niet aan.
Mevrouw Jacobsen - door begrijpelijk advies grip op diabetes
Mevrouw Jacobsen (72) is al jaren bekend met diabetes. De laatste tijd gaat het niet meer zo goed met mevrouw en komt ze met meer regelmaat bij de huisarts.
Guido wordt ingestuurd met een vermoeden van appendicitis
De huisarts stuurt hem om 10 uur in met het vermoeden van appendicitis. Guido meldt zich de volgende dag bij het ziekenhuis.
Pieter kan niet naar apotheek en belandt op de SEH
Pieter woont zelfstandig met begeleiding op afstand. Hij voelt zich niet lekker en de begeleider adviseert om de huisarts te bellen. Deze komt langs en hij constateert dat Pieter koorts heeft en kortademig is. De huisarts schrijft antibiotica voor. Pieter kan deze zelf niet gaan halen.
De verwarring over termen
Wat betekent “nuchter”(voordat ik alcohol drink?)? Of “voor de maaltijd”? De patiënt interpreteert het verkeerd. Ook de afkortingen op het etiket zijn verwarrend.
De tekstuele bijsluiter
De apotheker adviseert de bijsluiter goed te lezen. Maar de patiënt begrijpt deze niet. Lange tekst, lastige begrippen, kleine letters, niets is visueel.
De snelle ‘ja’
Bij de balie zegt de patiënt dat alles duidelijk is. Uit schaamte en om moeilijke vragen of extra kosten te voorkomen. Achteraf blijkt het medicijn verkeerd gebruikt.
Ik vroeg of het duidelijk was.
“Ik vroeg of het duidelijk was. Hij zei ja. Maar de kuur bleef onaangeroerd.” – Apothekersassistent
De maandelijkse bezoeker
Een vrouw komt elke maand met vage klachten bij haar huisarts. Deze schakelt MEE in. De vrouw vindt haar leven lastig. Na een uitgebreide uitvraag blijkt er sprake van een licht verstandelijke beperking. De vrouw komt sindsdien bij MEE met haar vragen.
De stille jongeman
De POH voert meerdere gesprekken met een jonge man. De communicatie loopt stroef. POH wil doorverwijzen naar de GGZ. Na inzet van MEE blijkt de communicatie te talig te zijn geweest en is psycho-educatie binnen zijn netwerk voldoende. Verwijzing naar GGZ blijkt onnodig en huisartsenbezoek neemt af.
De modeltreinbouwer
“We dachten aan verward gedrag. Maar eigenlijk had hij gewoon meer tijd nodig.” – POH GGZ. Een man met artrose in zijn handen blijft terugkomen bij de huisarts. Hij begrijpt niet waarom hij niet wordt geopereerd zodat zijn handen geen pijn meer doen. Zijn hobby, modeltreinen bouwen, is zijn enige plezier. Zijn verhaal wordt pas écht gehoord als een MEE-professional meeluistert. Samen wordt een nieuwe daginvulling gezocht.
“Ze zei ‘ja’, maar vroeg later alsnog via een kennis hoe ze het moest innemen.” – Apotheek Vleugel, Veghel
De apotheek besloot alle baliegesprekken met een extra controlevraag af te sluiten.
“Hij knikte op alles. Maar dat was uit beleefdheid.” – Ziekenhuisverpleegkundige
In het Jeroen Bosch Ziekenhuis zijn inmiddels drie poli’s getraind in LVB-communicatie. Minder no-shows, betere samenwerking.
“Ze kwam steeds terug met dezelfde klacht. Maar luisterden wij wel echt?” – Huisarts
Praktijk Van de Water startte met een praktijkscan. Sindsdien is de manier van vragen stellen in consulten veranderd.
De gemiste diagnose
Een man met vage klachten krijgt van de specialist pas na lange tijd de diagnose uitgezaaide kanker. Zijn beperkte communicatievaardigheden (LVB) zorgden voor een onduidelijke beschrijving van klachten. Door privacyregels kon huisarts specialist niet informeren over vermoeden van een licht verstandelijke beperking.
De man met diabetes
Zijn mantelzorger valt weg door overbelasting. Hij wordt meerdere keren opgenomen met een hypo, zonder dat de oorzaak wordt herkend. Gaat zonder nazorg weer naar huis. Pas via MEE komt duidelijkheid en stabiliteit in zijn situatie. Opnames blijven uit.
De jongvolwassene met medicatiefout
Een 18-jarig meisje moet in één weekend drie keer haar maag laten leegpompen. Ze had de instructies voor medicatie niet goed begrepen. Haar arts werd boos. Pas later bleek dat ze een licht verstandelijke beperking heeft en haar thuisbegeleiding was gestopt omdat ze 18 was geworden.
Tips voor de huisartsenpraktijk
Met deze praktische tips zet je direct stappen – eenvoudig, effectief en zonder dat het je veel extra tijd kost.
1
Gebruik concrete taal. Vermijd vage adviezen als “kijk het even aan”. Zeg liever: “Bel me over 7 dagen terug.”
2
Herken je positie: je staat aan het begin van de keten. Extra aandacht voorkomt problemen verderop.
3
Visualiseer je uitleg: teken, laat zien of gebruik hulpmiddelen zoals je vindt bij Steffie of Pharos.
4
Pas je taalgebruik aan, gebruik geen moeilijke woorden en korte zinnen.
5
Weten wat de patiënt heeft opgepakt van jullie gesprek? Vraag hem/haar wat besproken is in de eigen woorden te vertellen.
6
Wat kunnen wij bieden
MEE ondersteunt jouw praktijk of afdeling met trainingen, scans en consultatie. Samen kijken we wat past bij jouw team en omgeving, zodat begrijpelijke zorg een vanzelfsprekend onderdeel wordt van jullie manier van werken.
Inzet SCIL als screening bij vermoeden van een licht verstandelijke beperking
Wat levert het op?
- Minder vervolgconsulten en terugkerende klachten
- Betere anamnese en behandeltrouw
- Duidelijk onderscheid tussen medische en niet-medische problematiek
Meer informatie
Wil je meer weten of sparren over een casus? Hier vind je extra materialen, links en contactmogelijkheden. Samen zorgen we dat zorg begrepen wordt.